Noc Kupały to jedno z najpopularniejszych letnich świąt przedchrześcijańskich w Polsce, na Słowacji i w Ukrainie. Przywędrowało do nas z czasów pogańskich i jest owiane różnymi wierzeniami. Tradycje obchodzenia nocy Kupały w Polsce praktycznie się nie różnią się od ukraińskich. Więcej o ich historii opowiadamy w artykule.
Kiedy wypada Noc Kupały?
W Polsce Noc Świętojańska obchodzona jest od zawsze w nocy z 23 na 24 czerwca. Podobnie jest w Ukrainie. - To święto przywędrowało do nas z czasów pogaństwa. W tym czasie nasi przodkowie czcili świętego Kupałę, patrona paproci. Głównym rytuałem obchodów była kąpiel w wodzie. Wraz z nadejściem chrześcijaństwa święto to zostało nazwane na cześć św. Jana (Iwana) Chrzciciela, ale ludowa nazwa pozostaje ta sama - wyjaśnia portalowi Ukrayina.pl ukraińska historyczka dr Larysa Szapowal.
Jest to pogańskie święto, które zbiega się z chrześcijańskim świętem według prawosławnego kalendarza. Inaczej to Narodzenie Uczciwego Proroka Świętego Jana Chrzciciela
- wyjaśnia Larysa Shapoval.
W mitologii wschodniosłowiańskiej Kupało jest głównym bohaterem starożytnego święta przesilenia letniego. Inne narody również obchodzą to święto. W Słowenii nazywają je Kresu den (Dzień Ognia). Szwedzi mają swój odpowiednik tego święta, które nazywają Midsommar (Midsummer). Francuzi obchodzą w tym czasie Saint Jeans (Saint Jean), a Albaczyńcy - Flakagajt (Dzień Płomieni). W Ukrainie jest nazywane świętem Iwana Kupały.
Tradycje ludowe. Co się robi w Noc Kupały?
Wokół Nocy Kupały powstało wiele zwyczajów ludowych. - To zarówno skakanie przez ognisko, plecenie wianków czy szukanie kwiatów paproci. Nasi przodkowie palili stare i niepotrzebne rzeczy w ognisku Kupały, szepcząc o swoich bólach przy ogniu, aby podążały za dymem - mówi ukraińska badaczka dr Weronika Czekaliuk.
Większość tradycji przetrwała od czasów pogańskich do dziś. Przed inwazją Rosji na Ukrainę nasza rozmówczyni obchodziła to święto przez 8 lat we wsi Wodianyky pod Czerkasami. - Na to święto zjeżdżali się miejscowi folkloryści, badacze i znawcy ukraińskich tradycji. Śpiewaliśmy pieśni ludowe i robiliśmy wieńce. Wieniec dla Iwana Kupały musi być specjalny, z określonych kwiatów. Potem przez cały dzień chodziliśmy w tych wieńcach. Gdy zachodziło słońce, puszczaliśmy te wieńce rzeką, zapalając świecę - mówi pani Weronika.
W Noc Kupały gotuje się potrawy na ogniu. Na stole musi być też świeżo upieczony chleb. Nasi przodkowie wierzyli, że wszystkie potrawy powinny być pożywne i dawać wyjątkową energię w Noc Kupały na przyszłość.
Od samego urodzenia ludzie czerpią energię z natury. Wody, świeżego powietrza, lasu. Noc Kupały do tego zachęca. To okazja do dobrej zabawy i odpoczynku
Wróżby w Noc Kupały. To zwyczaj pogański, który przetrwał do dziś
Noc Kupały jest uważana za magiczną, a więc kolejną tradycją pogańską w jej obchodach jest wróżenie. Nasi przodkowie wierzyli, że po letnim przesileniu granica między światem żywych a światem duchów się rozmywa. Uważano też, że ta Noc może przynieść kobietom szczęście w ślubie. Dlatego kobiety robiły różnego rodzaju wróżby, aby zgadnąć, co je czeka. W tę Noc wychodziło się w pole, aby z zamkniętymi oczami zerwać jakąś roślinę. Litera rozpoczynająca jej nazwę miała być imieniem ukochanego. Kolejna wróżba polegała na wlaniu wosku do metalowej miski z wodą. W zależności od zamrożonej figury, która się pojawi, ludzie interpretowali możliwą przyszłość. Kwiat oznaczał spotkanie namiętnego kochanka, a pierścionek zwiastował nadchodzący ślub.
