Na wschodzie Ukrainy nie ma miast, które nie ucierpiałyby w wyniku rosyjskiej agresji zbrojnej. Ale są miasta zniszczone co najmniej w 70-80 procentach. Mariupol, Wołnowacha, Rubiżne, Popasna, Lyman i Siewierodonieck zostały niemal całkowicie zrujnowane. Sytuacja w obwodzie chersońskim także jest trudna. Niektóre miasta obwodu mikołajowskiego i zaporoskiego doznały znacznych zniszczeń. W Charkowie w ciągu dwóch lat pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę ostrzały słychać niemal codziennie. W mieście doszczętnie zniszczona została także część dzielnicy Piwniczna Saltiwka.
Rosjanie niszczą ukraińskie zabytki. Setki kościołów, muzeów i zabytków w ruinach
Wojska rosyjskie niszczą zabytki ważne dla Ukraińców niemal w każdym regionie. Cerkwie, muzea, monumentalna architektura, zabytki archeologiczne — władze w Kijowie obliczają straty. W lipcu 2023 roku Ministerstwo kultury Ukrainy podało, że w wyniku rosyjskich ataków od 24 lutego 2022 roku zniszczono albo uszkodzone zostały 664 obiekty dziedzictwa kulturowego. Jednak pełny obraz zniszczeń obiektów kultury widoczny będzie po zakończeniu wojny, w szczególności po odbiciu okupowanych terenów i rozminowaniu.
Wśród uszkodzonych przez wojska rosyjskie zabytków są kościół św. Mikołaja, zbudowany w 1797 r. w Bachmucie, cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego, zbudowana w 1771 roku we wsi Berezdiwce obwodu lwowskiego, 100-letnie gimnazjum w Łysychańsku i wiele innych.
Ławra Świętogórska w ogniu Fot. Twitter / Mychajło Podolak
Ławra Świętogórska w obwodzie donieckim była schronieniem dla setek mieszkańców w 2022 roku. Rosjanie wielokrotnie ostrzeliwali Ławrę, zniszczyli Katedrę Świętych Męczenników, a w wyniku ostrzału zapalił się także kościół Wszystkich Świętych. Warto zauważyć, że Rosjan nie zniechęcił nawet fakt, że Ławra należała do Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego i jest jednym z najświętszych miejsc tej cerkwi.
Kościół św. Jerzego we wsi Zaworichi został zbudowany w 1873 roku. Była to jednokopułowa, drewniana świątynia. 7 marca 2022 roku Rosjanie zniszczyli ten zabytek architektury uderzeniem artylerii. Pocisk trafił w kopułę kościoła św. Jerzego, a okupanci ostrzelali z karabinu maszynowego ogrodzenie dziedzińca kościelnego.
Cerkiew św. Jerzego w obwodzie kijowskim Ministerstwo Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy
Tych miast już prawie nie ma. Zniszczyła je Rosja
Jednym z najbardziej zniszczonych miast Ukrainy w wyniku inwazji wojsk rosyjskich jest Awdijiwka. Miasto położone jest 13 kilometrów od okupowanego przez Rosjan Doniecka. Aktywne, ciągłe walki o Awdijiwkę trwały od 2014 roku. Jednak mieszkańcy starali się tam żyć jak za czasów przedwojennych. W 2019 r. mieszkało tam ponad 32 tys. osób. W lutym 2024 roku, przed zajęciem miasta przez Rosjan, mieszkało tam zaledwie 926 osób. Ukraińskie władze informowały, że ludzie wyjeżdżali sami, ale bardzo niechętnie, 3-4 osoby dziennie. Wojska rosyjskie niszczyły miasto, wykorzystując każdą dostępną broń, nawet fosfor.
Awdijiwka FOT. ANATOLII STEPANOV/AFP/EAST NEWS
Rosjanie niemal całkowicie zniszczyli infrastrukturę miasta Wołnowacha w obwodzie donieckim. O tym władze Donieckiej Obwodowej Administracji wojskowej poinformowały w marcu 2022 roku. Przed inwazją w mieście i wsiach blisko Wołnowachi było prawie 100 tys. mieszkańców, większość ewakuowano. Od marca 2022 roku miasto jest okupowane przez wojska rosyjskie. Rosjanie zdobyli je po niemal całkowitym zniszczeniu. Ale miasto nie po raz pierwszy ucierpiało z powodu rosyjskiej agresji, gdyż już w 2014 roku toczyły się tam ciężkie walki, w wyniku których zginęło wielu żołnierzy.
Mariupol stał się jednym z miast symboli pełnowymiarowej inwazji Rosji na Ukrainę. Po 2014 roku po zajęciu niektórych miast w Donbasie przeniosła się tam duża liczba mieszkańców. Miasto aktywnie się rozwijało, było nie tylko potężnym miastem portowym i przemysłowym, ale także uzdrowiskowym. Zniszczenia po aktywnych walkach w 2022 roku są olbrzymie. 90 proc bloków i 60 proc. domów prywatnych nie da się odbudować, zniszczeniu uległo 50 proc. infrastruktury miejskiej i 70 proc. infrastruktury medycznej, a z pół miliona mieszkańców w mieście pozostało 100 000 osób.
Zniszczony Mariupol fot. Facebook.com/Wołodymyr Zełenski
Przed inwazją na pełną skalę Bachmut był uważany za centrum ukraińskiego przemysłu solnego i ważny węzeł kolejowy. W Bachmucie działała fabryka win szampańskich Artemow, w której produkowano znane w całej Ukrainie wino musujące. Teraz ciężko skojarzyć to miasto z winem. Po rozpoczęciu inwazji na pełną skalę toczyły się tam jedne z najbardziej zaciętych bitew. W celu zdobycia miasta Rosja zrzuciła tam duże grupy najemników Grupy Wagnera. Podczas walk o Bachmut w latach 2022 i 2023 miasto zostało zniszczone w 80 proc.
Wojna w Ukrainie. Zgruzowany przez Rosyjskich agresorów Bachmut. Ukraina, 27 września 2023 r. Fot. Libkos / Getty Images
