Ukraina i Rosja "prowadzą rozmowy". Jak wyglądają kulisy wymiany więźniów?

Eugeniusz Diaczkow, Marta Radio
Ukraina negocjuje ze stroną rosyjską w kwestiach humanitarnych. Aby doprowadzić do powrotu ukraińskich żołnierzy, Ukraina musi się godzić na warunki zaproponowane przez Rosjan. Watykan i inne kraje często pośredniczą między obiema stronami. "The Washington Post" opisał kulisy procesu wymiany jeńców wojennych.

Ukraina odrzuca obecnie rozmowy pokojowe z Federacją Rosyjską. Prezydent Wołodymyr Zełenski powiedział w niedawnym wywiadzie, że "teraz nie jest czas na rozmowy z Putinem". Na początku inwazji na pełną skalę odbyła się krótka runda rozmów, która zakończyła się niepowodzeniem. Washington Post pisze, że rozmowy te zostały "dosłownie zatrute", ponieważ kilku członków ukraińskiej delegacji w tajemniczy sposób zachorowało.

Negocjacje ukraińsko-rosyjskie. Turcja na czele

Turcja stała się głównym miejscem ukraińsko-rosyjskich rozmów. Kilka spotkań delegacji zostało ogłoszonych publicznie, ale według gazety takie informacje często nie są w pełni ujawniane, więc mogło być ich znacznie więcej.

Turecki prezydent Recep Tayyip Erdogan z powodzeniem rozwinął więzi z Moskwą i Kijowem - potępił inwazję Rosji, ale odrzucił zachodnie sankcje i działa jako kanał dla rosyjskiego sektora finansowego

- zauważa "The Washington Post".

Zobacz wideo Ukraińcy dostali amerykańskie rakiety balistyczne ATACMS. Wykonano pierwsze odpalenia

Minister obrony Ukrainy Rustem Umierow był wśród urzędników, którzy prowadzili rozmowy w Stambule. Jako etniczny Tatar krymski, który biegle włada językiem tureckim, był on w stanie nawiązać kontakty w Turcji. W szczególności, według gazety, pomogło to w negocjacjach w sprawie uwolnienia więźniów krymskotatarskich po inwazji Rosji na półwysep w 2014 roku.

Negocjacje w kwestii ukraińskiego zboża

Po tym nastąpiły negocjacje w sprawie umowy zbożowej. Wiceminister infrastruktury Ukrainy Jurij Waśkow, który brał udział w negocjacjach, powiedział gazecie, że w tym czasie nie było spotkań jeden na jeden między Ukraińcami i Rosjanami. Zamiast tego negocjacje odbywały się w formacie czterostronnym: Rosja, Ukraina, Turcja i ONZ. To właśnie wtedy uzgodniono największą wymianę więźniów: 215 Ukraińców i 10 zagranicznych bojowników zostało wymienionych na 55 rosyjskich oficerów i ukraińskiego polityka Wiktora Medwedczuka, sojusznika i kuma Putina. 

Jednym z mediatorów jest Watykan

Za pośrednictwem Kościoła katolickiego Ukraina lobbuje na rzecz powrotu kucharzy, lekarzy i innych osób, które nie brały udziału w walkach, ale zostały wzięte do niewoli w Rosji. Zgodnie z konwencjami genewskimi osoby niebiorące udziału w walkach nie mogą iść do więzienia w statusie jeńca wojennego.

Ukraina wysyła listy nazwisk do nuncjusza papieskiego w Kijowie, arcybiskupa Visvaldasa Kulbokasa, który wysyła je do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w Moskwie za pośrednictwem Stolicy Apostolskiej - powiedział anonimowo ukraiński urzędnik. Następnie głowa Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, patriarcha Cyryl, wysyła wiadomość na Kreml.

Zobacz wideo Jerzy Haszczyński: Amerykański elektorat jest bardziej zainteresowany Izraelem niż Ukrainą

Ostatnia wymiana jeńców wojennych była w sierpniu

Rosja i Ukraina prowadzą rozmowy w kwestiach humanitarnych, w tym o wymianie jeńców wojennych i ciał poległych żołnierzy, przepływie statków z ukraińskich portów Morza Czarnego i powrocie ukraińskich dzieci z Rosji. "The Washington Post" pisze, że w niektórych przypadkach Moskwa i Kijów korzystają z pośredników, w tym Turcji, Kataru, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Arabii Saudyjskiej, Watykanu i Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. Jednak większość wymian wojskowych jest prowadzona bezpośrednio przez poszczególnych przedstawicieli.

Są wrogami, ale jeśli mówimy o procesie negocjacji, ten konflikt interesów musi zostać przezwyciężony

- powiedział Dmytro Usow, ukraiński oficer wywiadu wojskowego, który kieruje centrum koordynacyjnym nadzorującym negocjacje w sprawie wymiany więźniów.

Dodał, że niezależnie od tego Ukraina jest zainteresowana powrotem swoich obrońców, a jeśli wszystkie kanały komunikacji zostaną zamknięte, stanie się to niemożliwe.

Konwencje genewskie przewidują wymianę jeńców wojennych po zakończeniu działań wojennych. Jednak Ukraina chce najszybciej odzyskać swoich wojskowych z powodu tortur (które zostały udokumentowane przez ONZ). Chodzi o to, że niektórzy nich byli poddani  torturom.
Zobacz wideo Zdaniem wiceszefa MON Polska wyczerpała możliwości dalszej pomocy wojskowej dla Ukrainy

Wszystkie szczegóły wymiany muszą zostać uzgodnione z Rosją

Wymiana odbywa się przez centrum koordynacyjne w rosyjskim Ministerstwie Obrony, w skład którego wchodzi również rosyjska Służba Bezpieczeństwa i FSB. W negocjacjach mogą również wziąć udział poszczególni rosyjscy politycy i grupy bojowników, takie jak grupa Wagnera i Achmat, kontrolowane przez czeczeńskiego przywódcę Ramzana Kadyrowa. Zwykle wymiana jeńców wojennych i ciał odbywa się w północno-wschodniej Ukrainie w regionie Sumy. Podczas spotkania obu stron zwykle ogłaszane jest zawieszenie broni.

Proces przekazywania ciał jest monitorowany przez rosyjskie i ukraińskie służby specjalne, a dokumentacja jest sprawdzana przez ekspertów Czerwonego Krzyża. Czas, miejsce i liczba ciał są uzgadniane ze stroną rosyjską

- informuje Oleg Kotenko, który do września był odpowiedzialny za transport i poszukiwania zaginionych w Ukrainie.